Het antwoord op deze vraag is zo veelzijdig dat ik er dit blogartikel over heb geschreven om je een idee te geven wat CBDC in ons dagelijks leven kan betekenen. Er is een regelrechte hype over CBDC gaande op de social media. Ook daar zullen we het over hebben. Meestal wordt de soep niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend. Laten we er daarom maar eens in duiken!

Wat is CBDC?

CBDC is een afkorting van Central Bank Digital Currency. Als je dit in eenvoudige termen uitlegt is dit dus digitaal geld dat uitgegeven wordt door nationale centrale banken.

We gaan er natuurlijk nog veel meer over vertellen, maar zo heb je al een klein idee wat het is.

Samenvatting:

• CBDC is digitaal geld van centrale banken
• CBDC bestaat in verschillende vormen voor burgers, bedrijven en financiële instellingen, en wordt wereldwijd geïmplementeerd
• Voordelen van CBDC zijn onder meer verbeterde privacy en toegankelijkheid, met zorgen over centralisatie en privacy
• CBDC kan significante veranderingen brengen in zowel de samenleving als het financiële systeem
• De integratie van CBDC in het dagelijks leven wordt verwacht te verlopen zoals de overstap naar pinbetalingen

Inhoudsopgave

1. Wat is CBDC?
2. De historie van CBDC
3. De invoer van betalen met je pincode
4. Soorten CBDC voor centrale banken en commerciële banken
5. Wat is CBDC part two
6. Voordelen van CBDC
7. Nadelen van CBDC
8. Welke landen hebben al CBDC voor monetair beleid?
9. Kritiek op CBDC en centrale banken
10. Welke rol gaat CBDC spelen in ons dagelijks leven?

De historie van CBDC

Alhoewel de meeste mensen pas iets weten over CBDC sinds een paar jaar is het concept al veel ouder. Centrale banken onderzoeken al tientallen jaren de mogelijkheden van een CBDC.

De centrale bank van Finland gaf al een e-money card uit in de jaren 1990.

In 2014 begon de centrale bank van China het idee te onderzoeken van een CBDC.

De centrale bank van Ecuador had een mobiel betalingssysteem van 2014 tot aan 2018.

In 2019 kondigde Facebook aan dat ze een wereldwijde digitale munt wilden uitbrengen: de Libra. Het is meer dan waarschijnlijk dat centrale banken beseften dat ze de boot niet mochten missen. Dit soort digitale munten zouden een bedreiging kunnen vormen voor het voeren van monetair beleid door nationale centrale banken. Sindsdien hoor je regelmatig over de digitale euro en CBDC.

In 2020 publiceerde de ECB een rapport over de introductie van een digitale euro in landen die de euro als betaalmiddel hadden. Vanuit verschillende perspectieven werd gekeken hoe dit in zijn werk kon gaan. De uitgifte, controle en verzending van CBDC is niet eenvoudig. Er werd gekeken of dit via smart contracts op een blockchain kon of dat er nog andere plausibele mogelijkheden waren.

In 2021 werd vooral veel onderzoek gedaan door de ECB. Er werden geen belemmeringen gevonden.

De ECB kondigde in 2022 een samenwerking aan met een aantal bedrijven, waaronder Amazon en CaixaBank, om interfaces te ontwikkelen voor het gebruik van CBDC. Christine Lagarde, president van de ECB, zei dat CBDC zich niet hoeft te beperken tot betalingsverkeer, maar de potentie heeft om de hele samenleving te beïnvloeden.

In 2023 volgde er verder onderzoek, waarbij gekeken werd naar een regelboek voor de digitale euro. De Europese Commissie stelde toen haar plannen voor. Zowel de Europese Raad als het Europees Parlement moeten bij eventuele invoering beoordelen of ze akkoord gaan.

De eerste grote economie die een CBDC accepteerde was China, die de digitale Renminbi op de markt bracht.

De invoer van betalen met je pincode

Dit is een kleine filosofische overweging voor je verder gaat lezen. Er is veel te doen geweest over de invoer van pinnen. Het zou cash geld vervangen en de overheid en banken zouden alles van je weten (behalve je pincode) en ook tegen je kunnen gebruiken.

Ouderen en digibeten zweerden bij cash en oude sokken.

Het zou ook vrijwel onmogelijk worden om nog crimineel te worden. Jammer voor de mensen met die ambitie.

De totalitaire staat stond om de hoek. Daar staat hij echter nog steeds. En criminelen weten nog steeds de gaten te vinden in het financiële stelsel om hun loopbaan voort te zetten.

Het is meer dan waarschijnlijk dat CBDC een soortgelijke carrière zal volgen.

Soorten CBDC voor centrale banken en commerciële banken

1. Retail CBDC: dit is een betalingssysteem voor burgers en bedrijven om betalingen uit te voeren.
2. Wholesale CBDC: deze wordt ontworpen voor financiële instellingen zoals banken en lijken wel wat op de reserves van een centrale bank.
3. Hybride vorm, waarbij de centrale bank Retail CBDC op zich neemt en de financials Wholesale CBDC.

Wat is CBDC part two

Nu je een klein beetje weet wat CBDC is zullen we er wat dieper op in gaan, zodat je een volledig beeld krijgt.

Central Bank Digital Currency is fiatgeld , uitgegeven door een centrale bank en dus een wettig betaalmiddel. Dit betekent dat je dit geld moet aannemen bij een ruil, zoals in een winkel.

Een van de voornaamste verschillen tussen CBDC en het fiatgeld van nu is dat het uitgegeven wordt door een centrale bank en dus feitelijk publiek geld is en geen privaat geld, zoals dat door een commerciële bank wordt gecreëerd.

Het probleem met de uitgifte van fiatgeld door commerciële banken is dat zij failliet kunnen gaan door slecht beheer. Bovendien werken zij met fractionele reserves, waardoor ze bloot kunnen staan aan een bankrun, zoals bij DSB bank. Dat kan snel gaan, zoals we bij de financiële crisis van 2008 hebben kunnen zien.

Daar komt nog bij dat een aantal banken too big to fail zijn. Daarmee wordt bedoeld dat ze zo groot zijn dat als ze omvallen er een veel te groot risico is voor de samenleving en ze wel gered moeten worden. Dit geeft ze een unfair voordeel, omdat ze flinke risico’s kunnen nemen, want ze worden toch wel gered als het fout gaat.

Dit komt op het volgende neer: ze nemen enorme risico’s en meestal gaat dat goed. In dat geval maken ze enorme winsten. Als het fout gaat laten ze de samenleving ervoor opdraaien. Dit is natuurlijk geen werkend concept, behalve als je zo’n bank bent.

Bij de uitgifte van fiatgeld door centrale banken ligt dit anders. De centrale bank doet niet aan fractioneel bankieren en heeft te allen tijde 100% in kas. Dit voorkomt bankruns en het is dan ook een heel veillig systeem, waarbij monetaire stabiliteit voorop staat. Bovendien hoeft er geen geld met geld gemaakt te worden, want centrale banken zijn vrijwel allemaal in publieke handen, behalve in België (50%), Zwitserland en de VS.

De meeste vormen van CBDC zullen geen gebruik maken van een gedistribueerd grootboek, zoals bij blockchain. Het meest waarschijnlijke is dat overheden of goedgekeurde instanties of bedrijven een database zullen bijhouden van alle fondsen van iedereen, waarbij privacy gewaarborgd zal worden door cryptografie . Hoewel de inspiratie (en angst voor bijvoorbeeld de Libra) voor CBDC lag bij cryptocurrency zal de techniek gecentraliseerd uitgevoerd worden.

De digitale euro zal geen programmeerbaar geld worden . Dit is digitaal geld dat alleen voor bepaalde doeleinden kan worden gebruikt, een einddatum heeft of op een andere manier sturend kan werken.

Aangezien landen die samen 95% van het globale BBP behalen bezig zijn met het onderzoeken of invoeren van een CBDC lijkt het me dat het onontkoombaar is dat dit gaat gebeuren. Hoe, dat valt nog te bezien.

CBDC zal een digitaal instrument worden met een zeer hoge veiligheid. Het zal waarschijnlijk een stuk veiliger zijn dan bankbiljetten, hoe moeilijk die ook na te maken zijn. Een CBDC kun je helemaal niet namaken, als alles goed is.

CBDC zal grote implicaties hebben voor commerciële banken, die hun commissies en winstmogelijkheden beperkt zullen zien. Ook het verkopen van data van klanten zal zwaar beperkt of onmogelijk worden.

Voordelen van CBDC

1. Privacy. Al is dit wel een twijfelachtig geval, de bedoeling is dat alleen de twee partijen in een betaling weten wie ze zijn. Betalingen zouden volkomen anoniem zijn. Dit lijkt me echter afhankelijk van wie de besturende politieke partijen zijn.
2. Iedere legale burger heef toegang tot veilig en goedkoop geld en kan niet uitgesloten worden van een bankrekening. Ook zonder bankrekening moet je kunnen betalen met een digitale euro.
3. Gemak. De bedoeling van CBDC is het verlagen van de technische aspecten van het werken met geld. Het moet dus nog gemakkelijker worden dan werken met een traditionele bankrekening, speciaal om iedereen mee te laten doen.
4. Kwetsbare groepen worden geholpen met het werken met de digitale euro. Geestelijk gehandicapten, mensen die de taal niet spreken of andere kwetsbare groepen krijgen de mogelijkheid om iemand gratis te raadplegen om ze te helpen bij de opzet en het uitgeven van de digitale euro.
5. Preventie. Aangezien de centrale bank precies weet wie wat heeft is het eenvoudiger om belasting te heffen van mensen die nu bezig zijn met belastingontwijking. Ook witwassen, illegale transacties en andere criminele activiteiten worden veel lastiger. Bovendien kun je transacties terugdraaien in een geval van fraude, wat een enorm voordeel is voor consumenten.
6. Winkeliers hebben minder kosten voor betalingsverkeer, waardoor producten goedkoper kunnen worden.
7. Proof of Transaction. Doordat er een digitaal bestand is waar de transactie in staat zijn handige cash trucs onmogelijk geworden.
8. Geld wordt een publiek gebruiksgoed.
9. CBDC is veilig geld in gratis bankrekeningen en zal een flinke concurrentie betekenen voor private banken, waardoor ze zich heel goed moeten gedragen, anders vallen ze buiten de boot.
10. Een extra mogelijkheid om geld aan te houden, naast je bankrekening en contant geld.
11. Grote aanbieders van geld die flinke commissies vragen worden feitelijk buitenspel gezet. Visa, Mastercard, American Express, PayPal en dergelijke zullen nog maar weinig klanten trekken. Veel te duur.
12. Monetaire instrumenten. Een centrale bank kan bijvoorbeeld helikoptergeld (iedereen een bepaald bedrag gratis geven) of een basisinkomen uitdelen, waarbij ze precies weten bij wie dit geld terecht komt. Op dit moment werkt de Europese Centrale Bank met lastig te voorspellen instrumenten, zoals Quantitative Easing , dat vooral bij de rijken terecht komt. Ook het veranderen van de rentevoet is een lastig te doorgronden instrument en werkt niet precies genoeg. Inflatie kan geregeld worden met de druk op een knop, waardoor mensen aangespoord kunnen worden geld uit te geven, zodat de economie gestimuleerd wordt. Een full reserve banking system kan een veel voorspelbaardere economie opleveren, dat niet afhankelijk is van commerciële partijen. Bankruns en een depositogarantiestelsel zullen al snel een reliek van het verleden zijn. Financiële stabiliteit zal bij een mogelijke invoering niet meer afhankelijk zijn van een derde partij.
13. Technologische efficiëntie. Doordat betalingen instant zijn hebben verkopers geen risico meer. Het staat direct op hun rekening. Betalen wordt dus goedkoper en minder complex. Transactiekosten kunnen gereduceerd of geëlimineerd worden voor zaken waar je nu bijvoorbeeld creditcards of zo voor nodig hebt.

Nadelen van CBDC

1. Problemen met commerciële banken bij de invoering. Als er zulk veilig en kosteloos geld wordt ingevoerd zullen veel mensen hun geld weghalen bij commerciële banken. Dit kan in het begin bankruns opleveren. Mogelijke oplossing hiervoor is maximale hoeveelheden aan CBDC die je mag hebben. Dit is een erg zwak punt bij de invoering, waarbij de overheid al heeft aangegeven dat er een maximum zal zijn op het aantal digitale euro’s die je mag aanhouden, waardoor je nog steeds vast zit aan commerciële banken.
2. Centralisatie. Wie de geldvoorraad beheert kan met een druk op de knop geld toevoegen of verwijderen uit het account van wie dan ook. Hier moet natuurlijk wel een rem op komen, zoals bij cryptocurrency wel gebruikelijk is.
3. Cyberaanvallen en hacking op de digitale munt.
4. Als er een land is met een zeer sterke digitale currency kan deze een vervanger worden van lokale munten. Als een handelaar in elk ander land dan de VS digitale dollars wil voor zijn producten kan het de lokale munt grotendeels vervangen. Een heel groot gedeelte van de internationale handel wordt gedaan met dollars. Dat is een stevige afhankelijkheid van de munt van slechts één land.
5. Privacy. Digitaal geld geeft een overheid de kans om het volk te controleren en te kijken waar we al ons geld aan uitgeven. Dit kan leiden tot zelfcensuur en verlies van vrijheid van expressie. Als de overheid mee kijkt en God weet wie nog meer, dan zul je misschien minder alcohol kopen of zo. Dit voelt niet lekker.
6. Sociale manipulatie. Je kunt er een soort 1984 van maken en Orwelliaanse toestanden krijgen. Dissidenten kunnen lege wallets en ergere maatregelen tegemoetzien. Geld mag alleen uitgegeven worden aan dingen die centrale banken willen. Met CBDC kun je het volk sturen om het aan wenselijke dingen uit te geven en te bepalen in welke tijdspanne.
7. Al dan niet gekozen bestuurders beslissen of CBDC er komt of niet. Het volk mist een democratische invalshoek.

Welke landen hebben al CBDC voor monetair beleid?

In de Cariben hebben 9 landen en 8 eilanden, onderdeel van de Eastern Carribean Currency Union, CBDC ingevoerd.

38 landen en Hong Kong werken met pilot programs.

67 landen en 2 currency unions zijn CBDC aan het onderzoeken om te kijken wanneer en of ze dit in gaan voeren, waaronder de EU.

Een aantal landen heeft zijn eigen cryptocurrency gelanceerd, zoals de Petro in Venezuela en de Sovereign op de Marshall Eilanden. Sommige staten proberen ook internationale sancties te omzeilen met hun eigen soort CBDC of cryptocurrency.

Kritiek op CBDC en centrale banken

De grote vraag: vertrouw je een commerciële partij meer dan de overheid? Nu is dat eigenlijk een hele lastige vraag geworden. Commerciële partijen willen je geld hebben, dat is duidelijk. Ze willen winstmaximalisatie. Kun je deze partijen vertrouwen? Nou, zo lang als je ze kunt zien en horen, zeg maar. Of zo lang je nog niks hoeft te betalen. Is dat wel zo dan is achterdocht wel op zijn plaats.

Nou, dan zullen we maar naar de overheid kijken, de beschermer van de zwakkeren, toch? Daar valt de laatste jaren ook wat over te zeggen. Na een aantal grote affaires waarin de overheid en politici zich van hun slechtste kant hebben laten zien begint de achterdocht tegen de overheid en de politiek steeds grotere vormen aan te nemen. Wellicht is dat ook wel deels terecht.

Nu wil dezelfde politiek en overheid digitaal geld op de markt gaan brengen. Het is niet zo vreemd als mensen dan achterdocht hebben. Ze zullen dan eerder het lijstje van nadelen erbij pakken dan de voordelen, die toch enorm zijn.

Op social media is een ware rage over CBDC gaande. Als je het lef hebt om CBDC ergens te noemen ben je maanden later nog over dat onderwerp aan het praten. Wie tegen CBDC is wordt al snel een wappie genoemd, dit zijn complotdenkers. De mensen die een ander wappie noemen, noemen zichzelf snappies, mensen die begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

De zogenaamde wappies noemen de snappies slappies, dit zijn mensen zonder ruggengraat die altijd het overheidsnarratief volgen. Wat ook wel voor komt is dat ze nappies genoemd worden door de wokies, zij die nog slapen tegenover mensen die wakker zijn.

Ook Trump doet natuurlijk mee met deze rage. In een statement op X staat een stevig standpunt van hem hierover.

Deze polarisatie is een zeer complex probleem geworden voor de samenleving als geheel, waardoor de invoering van zowat alles, van CBDC tot een nieuw pensioenstelsel, met grote achterdocht worden bekeken, vooral door mensen die weinig profiteren van het systeem.

Mijn eigen standpunt over CBDC is hopelijk nogal nuchter: je kunt je met zoiets als fiatgeld weinig permitteren. Het is too big to derail. Ga je de fout in als politiek of overheid met de geldvoorraad dan riskeer je heftige reacties van het volk. Die trein kun je echt niet laten ontsporen, dus zullen vooral de voordelen uit het lijstje naar voren komen.

Welke rol gaat CBDC spelen in ons dagelijks leven?

Voordat ik deze vraag ga beantwoorden zal ik eerst een andere vraag stellen. Welke rol heeft pinnen gespeeld in ons dagelijks leven?

Vroeger ging je naar de winkel en moest je overal contant betalen. Ging je een duur product kopen dan liep je met veel geld op zak. Dit was best een risico.

Met de komst van pinbetalingen hoefde je vrijwel geen cash geld op zak te hebben. Als een overvaller 50 euro kon bemachtigen behaalde hij zowat de jackpot.

Van de andere kant heeft de invoer van pinnen nauwelijks invloed gehad op ons dagelijks leven. Het ging geruisloos, zeg maar, buiten een paar ouderen die zoals gebruikelijk zeggen: “Waar gaat de wereld naar toe? Bleef alles maar bij het gouden oude.”

Mijn verwachting is dat het bij CBDC niet anders zal gaan. De voordelen zullen in grote mate de nadelen overtreffen.

Betalingsverkeer zal gemakkelijker worden en goedkoper. Commerciële banken zullen veel meer en goedkopere diensten moeten aanbieden als zij nog in de markt willen blijven. Winkeliers zullen lagere betalingskosten hebben en producten kunnen goedkoper worden.

Het verschil met pinnen is minimaal. Of er nu met een bankpasje betaald wordt met fiatgeld of met CBDC is inwisselbaar.

Mensen zullen snel wennen aan CBDC en het zal snel ingeburgerd raken, net als pinnen. Ouderen zullen zeggen: “Waar gaat de wereld naar toe? Bleef alles maar bij het gouden oude.”

Criminelen en terroristen zullen minder mogelijkheden krijgen om hun kapitaal te verbergen of uit te geven. Dit zal de veiligheid in de wereld vergroten.

Banken zullen niet meer omvallen. Fiatgeld zal veel betrouwbaarder worden en grotendeels in publieke handen zijn. Er komt een mogelijkheid tot het uitdelen van helikoptergeld, in plaats van indirecte stimulatie van de economie, waarbij het geld eerst vooral bij de rijken terecht komt.

In de aanloop naar de invoering zullen er veel complottheorieën de wereld in geholpen worden. Na de invoering zal blijken dat geen enkele er van (hopelijk) waarheid is gebleken.

We leven niet in een totalitaire samenleving. Wat je ook mag vinden van de politiek, je kunt over het algemeen gewoon rondlopen, zeggen wat je wil, kopen wat je wil en stemmen op wie je wil. CBDC zal niet programmeerbaar zijn, want dat zou te veel inbreuk zijn op de vrijheid. Programmeerbaar digitaal geld is bedoeld om bepaalde aankopen te verbieden en andere te stimuleren. Er zal ook geen einddatum aan zitten wanneer je het uitgegeven moet hebben, als alles goed is. Dit zouden ze kunnen doen om de economie te stimuleren.

Eigenlijk zal de invoering van een CBDC waarschijnlijk heel geruisloos verlopen. Als we eenmaal gewend zijn aan deze nieuwe vorm van betalen en opslag zal het zijn of het nooit anders is geweest. Met uitzondering van mensen die alle nieuwe techniek afwijzen. Zij betalen alles nog contant en willen alles op papier afhandelen. Maar ja, zulke mensen heb je altijd en overal.

CBDC gaat dus helemaal geen grote rol spelen in ons dagelijks leven. Het zal slechts een tijdelijk stootje op de bumper zijn.